Elbert Dijkgraaf is Tweede Kamerlid voor de SGP en gelijktijdig hoogleraar economie aan de Erasmusuniversiteit. Als wetenschapper heeft hij zich verdiept in de economie van het land Israël. Hij verwondert zich over de opmerkelijke prestaties die de bevolking van Israël levert.
U was vorig jaar in Israël. Hoe ging het toen in economisch opzicht?
Dijkgraaf: “Opvallend is hoe goed het gaat met de economie. Men heeft last gehad van de crisis, maar veel minder dan in Nederland bijvoorbeeld. De economie groeit fors en de werkloosheid is lager dan bij ons. En dat ondanks het feit dat de bevolking groeit door een geboorteoverschot en immigratie. Je ziet in de economie heel veel dynamiek.”
Hoe zou u als wetenschapper de economie van Israël samenvatten?
“Dynamisch is wat mij betreft het kernwoord. De overheid is veel kleiner dan bij ons en het, aantal startende bedrijven veel hoger. Wel zijn er nog veel mogelijkheden om de productiviteit te verbeteren. Je ziet dat nu de economie vooral groeit door groei van de beroepsbevolking, het vele aantal uren dat men werkt, het relatief lage niveau van de lonen en het grote aantal starters.”
Blijft de economie gezond in de toekomst?
“Laten we het hopen. Het land heeft veel uitdagingen en groei nodig om de groeiende bevolking werk te geven. Defensie vraagt ook veel investeringen, die wel verdiend moeten worden. En het zou mooi zijn als er meer geld zou zijn voor investeringen in infrastructuur en sociaal beleid. Met name de positie van zwakkeren in de samenleving baart zorgen. Vandaar dat we ADI [zie ook pagina 20, red.] ook actief steunen. Het is hard nodig mensen in een achterstandspositie te helpen. Maar als je kijkt naar de inherente kracht van de economie, onder andere doordat de beroepsbevolking zeer gemotiveerd is, zie ik de toekomst optimistisch tegemoet.”
Hoe beziet u de economische boycotacties tegen Israël?
– Als econoom …
“Als econoom zou je kunnen zeggen dat het niet zo heel veel voorstelt omdat de regio’s waar het meest geproduceerd wordt, ontzien worden. Maar voor de mensen ter plekke maakt het heel veel uit natuurlijk.”
– Als politicus …
“Als politicus vind ik het helemaal niks. In de EU zie je een trend naar acties tegen Israël. Onbegrijpelijk. Waarom doen we dit wel voor de betwiste gebieden in Israël maar niet voor allerlei andere gebieden waar ook dit soort discussies spelen? We behoren achter Israël te staan en het te steunen. Daarom hebben we direct toen de boycot kwam een motie ingediend en aangenomen gekregen die oproept te focussen op positieve economische samenwerking. Gelukkig horen we uit Israël dat men het positieve effect daarvan merkt.”
Ondanks hoge kosten voor defensie en opvang van immigranten blijft de economie gezond.
– Hoe verklaart u dit als econoom?
“Ik denk dat het belangrijkste is dat sprake is van veel jonge mensen die bij de overheid niet terechtkunnen maar tóch wat willen maken van hun leven. Ze zijn over het algemeen goed opgeleid en bereid hun nek uit te steken. Daar komen veel nieuwe zakelijke initiatieven uit. Ook slaagt Israël er goed in het kostenniveau laag te houden. Ze hebben dus goede en innovatieve producten tegen lage kosten.”
– Hoe kijkt u hier als christen tegen aan?
“We bidden om voorspoed voor Israël. Vrede zou het mooiste zijn. Maar hoe het economisch gaat, is natuurlijk ook van belang. Je ziet, ook in Israël, wel de andere kant daarvan. Als voorspoed niet gezien wordt als zegen van God, dan kan het materialisme worden. Laten we daarom bidden om Bijbelse voorspoed.”
Waarom scoort Israël zo goed in innovatie?
“Dat gaat niet vanzelf. Voor een deel komt het door de gemotiveerde mensen die de hand aan de ploeg slaan. Maar het komt ook doordat het beleid van de overheid erop gericht is om alle relevante onderdelen die nodig zijn goed op elkaar af te stemmen. Dan gaat het bijvoorbeeld om universiteiten en toegang tot financiering. Maar ook is van belang dat door de dienstplicht die vele jaren doorgaat, eerst twee jaar fulltime en daarna een maand per jaar, mensen een groot netwerk hebben. Kennis verspreidt zich daardoor snel en effectief.”
U wilt met ondernemers Israël bezoeken. Hoe bent u op dit idee gekomen?
“We werden benaderd door iemand uit de Joodse gemeenschap. Hij had het idee dat onze ondernemers wel geïnteresseerd zouden zijn in een bezoek om te zien of er mogelijkheden voor samenwerking zijn. Daar werden we gelijk enthousiast van.”
– En het doel van de reis?
“Wat mij betreft is het hoofddeel om bedrijven en de economie van Israël beter te leren kennen. Het zou mooi zijn als meer mensen uit onze achterban in Israël investeren, Nederlandse producten daar op de markt brengen en Israëlische producten importeren. Maar over de precieze invulling en of er voldoende belangstelling is, overleggen we nog met onze ondernemers.”
